نقش عوامل اقتصادی و کیفیت نهادی در شکل‌گیری جریان‌های مهاجرت برون‌مرزی: شواهدی از کشورهای منتخب خاورمیانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد اقتصاد نظری، دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

2 هیات علمی گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه ارومیه

3 دانشیار گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

10.48308/jem.2025.239507.1986

چکیده

مهاجرت برون‌مرزی از مهم‌ترین پیامدهای نابرابری اقتصادی و ضعف حکمرانی در کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در منطقه خاورمیانه است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل هم‌زمان متغیرهای اقتصادی و نهادی مؤثر بر مهاجرت، به بررسی اثرگذاری نرخ بیکاری، رشد درآمد سرانه، نرخ ارز، ثبات سیاسی و کنترل فساد در شش کشور منتخب خاورمیانه ایران، عراق، ترکیه، سوریه، پاکستان و مصر، طی دوره ۱۹۷۴ تا ۲۰۲۳ پرداخته است. با بهره‌گیری از داده‌های تابلویی و به‌کارگیری مدل اثرات ثابت، نتایج نشان می‌دهد که نرخ بالای بیکاری و نوسانات نرخ ارز، از عوامل محرک اصلی مهاجرت‌اند؛ در مقابل، بهبود درآمد سرانه، تقویت ثبات سیاسی و کنترل فساد، نقش بازدارنده و معناداری در کاهش نرخ مهاجرت ایفا می‌کنند. بر پایه این نتایج، توصیه می‌شود سیاست‌گذاران با تمرکز بر اصلاح ساختار بازار کار از طریق توسعه اشتغال دانش‌بنیان و مهارت‌محور، تثبیت نرخ ارز و حفظ ثبات کلان اقتصادی، و نیز ارتقای کیفیت حکمرانی از طریق شفافیت، پاسخگویی نهادی و مقابله با فساد، اقداماتی هدفمند و هماهنگ در جهت کنترل جریان‌های مهاجرتی اتخاذ نمایند. نوآوری پژوهش در ارائه تحلیلی تطبیقی و بلندمدت از عوامل مهاجرت‌زا در خاورمیانه با استفاده از داده‌های تابلویی و تأکید بر اثرات مستقل متغیرهای نهادی در کنار متغیرهای اقتصادی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Economic Factors and Institutional Quality in Shaping Cross-Border Migration Flows: Evidence from Selected Middle Eastern Countries

نویسندگان [English]

  • Pegah Aminpour Ghahremani 1
  • S. Jmaledin Mohseni Zonouzi 2
  • Yousef Mohammadzadeh 3
1 Master's Student in Theoretical Economics, Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran
2 Assistant Professor of Economics, Faculty of Economics & Management, Urmia University
3 Associate Professor, Department of Economics, Faculty of Economics and Management, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Cross-border migration is one of the most significant consequences of economic inequality and poor governance in developing countries, particularly in the Middle East region. This study aims to analyze the simultaneous impact of economic and institutional variables on migration, focusing on the effects of unemployment rate, per capita income growth, exchange rate, political stability, and control of corruption across six selected Middle Eastern countries: Iran, Iraq, Turkey, Syria, Pakistan, and Egypt over the period 1974–2023. Utilizing panel data and applying a fixed effects model, the findings reveal that high unemployment and exchange rate volatility are key drivers of migration, while improvements in per capita income, political stability, and control of corruption have a statistically significant deterrent effect. Results show that unemployment and exchange rate volatility drive migration, while income growth, political stability, and corruption control reduce it. Policy recommendations include labor market reform, macroeconomic stabilization, and institutional improvements. The study's novelty lies in its long-term comparative analysis and emphasis on institutional variables alongside economic ones.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cross-Border Migration
  • Emigration
  • Economic Factors
  • Institutional quality
  • Panel Data

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار