بررسی اثر حذف یارانه‎ی کالاهای اساسی بر متغیرهای عمده‎ی اقتصاد کلان در چارچوب یک الگوی اقتصاد سنجی کلان ساختاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با وقوع جنگ تحمیلی و استقرار شرایط تورمی در ایران، دولت‎ها تلاش کردند با پرداخت یارانه بر روی کالاهای اساسی، اقشار آسیب پذیر جامعه را مورد حمایت قرار دهند، اما استمرار پرداخت یارانه برای سالیانی دراز، سبب شده است تا قیمت‎های نسبی به طور گسترده ای تحریف شده، از یک سو مانع تخصیص بهینه منابع شوند و از سوی دیگر با ایجاد کسری بودجه و افزایش هزینه‎های دولت، آثار سوئی را بر اقتصاد ملی بر جای گذارند.
 به تازگی دولت با مطرح کردن طرح تحول اقتصادی که یکی از محورهای اصلی آن هدفمند کردن یارانه‎هاست، سعی دارد به منظور افزایش رشد اقتصادی و رسیدن به عدالت اجتماعی، نظام یارانه‎ها را اصلاح کند. اما سؤال پیشِ رو این است که حذف یارانه‎ی کالاهای اساسی، جدای از تغییر در قیمت حامل‎های انرژی، چه اثرات احتمالی سوئی را بر اقتصاد کشور تحمیل خواهد کرد.
این مطالعه در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری، به بررسی اثرات حذف یارانه‎ی کالاهای اساسی بر متغیرهای عمده‎ی اقتصاد کلان همچون نرخ تورم و رشد اقتصادی، پرداخته است. در سناریوی اول که یارانه‎ی کالاهای اساسی به صورت یکباره حذف می‎شود، نرخ تورم در سال اول اجرا، با 4/7 افزایش، به 2/22 درصد خواهد رسید. همچنین نرخ رشد اقتصادی با 06/4 درصد کاهش به 96/1 درصد تنزل خواهد یافت. در سناریوی دوم، چنانچه یارانه‎ی کالاهای اساسی به تدریج و طی پنج سال حذف شود، نرخ تورم در سال اول اجرای سیاست نسبت به سناریوی اول 3 درصد کمترخواهد بود. نرخ رشد اقتصادی نیز در سال اول اجرا، نسبت به سناریوی اول حدود 4/0 درصد بیشتر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Impact of the Removal of Basic Commodity Subsidies on the Main Macroeconomic Variables within a Structural Macro Econometric Framework

نویسندگان [English]

  • Mohammad Noferesti 1
  • Mehdi Jalouli 2
1 Department of Economics,Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University
2 M.A. in Economics
چکیده [English]

Following the Islamic revolution and the imposed war, Iranian economy was faced with a persistent inflationary era. To combat inflation and help the low income families, Iranian government subsidized the basic commodities for a long period of time. As a consequence, relative prices were distorted which resulted in misallocation of economic resources.
Recently the government decided to announce an economic reform plan to eliminate indirect subsidies and instead follow a direct money transfer to the needed families. It is thought that this kind of subsidy program will boost economic growth and bring about social justice. But the question is what adverse possible consequences it will impose on the economy of the country.
This article investigates the effect of eliminating basic commodity subsidies on the major macro economic variables, such as inflation and economic growth, within a structural macro econometric model framework. It is found that if all subsidies are removed immediately, inflation rate will increase by %22.2 in the first year of implementing the program. Also, economic growth will decrease by %4.06 and will reach reduced to %1.96.
In an alternative scenario, if the program is implemented gradually in 5 years time, the inflation rate will increase by %19.2 in the first year, but will gradually decrease over the successive years. Moreover, economic growth will decrease by %4.2 and will lead to %2.

کلیدواژه‌ها [English]

  • subsidies
  • Macro Econometric Model
  • Error Correction Model
  • Stationary
  • Co-integration

مراجع

1-     بانویی، علی اصغر و پرمه، زورار؛ (1384) ، آثار سیاست‎های اقتصادی بر رفاه خانوار، مطالعه‎ی موردی، کاهش یارانه‎ی حامل‎های انرژی و کالاهای اساسی، مؤسسه‎ی مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی.
2-     پرمه و همکاران؛ (1384) ، امکان سنجی شناسایی خانوارهای نیازمند از خانوارهای بی‎نیاز در ایران (در راستای هدفمند کردن یارانه‎ها)، موسسه‎ی مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی.
3-     ترازنامه‎ی انرژی ایران. وزارت نیرو، معاونت انرژی (سال‎های مختلف)
4-     حیدری، خلیل و همکاران؛ (1385) ، اصلاح نظام پرداخت یارانه‎ی کالاهای اساسی درایران(با تأکید برهدفمندی)، مؤسسه‎ی مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی.
5-     دفتر مطالعات اقتصادی؛ (1387) ، مروری بر مبانی نظری و مطالعه‎ی تجربه‎ی پرداخت نقدی یارانه‎ها در برخی کشورها، مرکز پژوهش‎های مجلس شورای اسلامی.
6-     دفتر یارانه‎ها، هدفمند سازی یارانه‎ها، تجربه‎ی کشورها، معاونت هدفمند کردن یارانه‎ها و رفاه اجتماعی، وزارت رفاه و تأمین اجتماعی، 1387.
7-     رحیمی، عباس و عباس کلانتری؛ (1375) ، بررسی اقتصادی یارانه، مؤسسه‎ی مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی، چاپ سوم .
8-     زیبایی، حسن؛ (1388) ، بررسی وضعیت یارانه‎ها با تأکید بر فعالیت‎های اقتصادی، هفته نامه‎ی خبری- تحلیلی برنامه، سال هفتم، شماره‎ی 312.
9-     سالنامه آماری ایران، مرکز آمار ایران (سال‎های مختلف)
10-  قادری، سید فرید و همکاران؛ (1384) ، بررسی تأثیر پرداخت مستقیم انرژی بر شاخص‎های کلان اقتصادی با نگرش سیستمی، نشریه‎ی دانشکده فنی دانشگاه تهران، جلد 39، شماره‎ی 4.
11-  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
12-  قوانین برنامه‎ی اول، دوم، سوم و چهارم توسعه‎ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
13-  قوانین بودجه‎ی سنواتی (سال‎های مختلف)
14-  کارگروه تحولات اقتصادی؛ (1387) ، تعاریف یارانه و مشکلات نظام فعلی پرداخت، ریاست جمهوری، گزارش شماره‎ی 6، جلد اول، ویرایش اول.
15-  کارگروه تحولات اقتصادی؛ (1387) ، هدفمند کردن یارانه و روش‎های پرداخت آن، ریاست جمهوری، گزارش شماره‎ی 6، جلد سوم، ویرایش اول.
16-  کریمی، سعید و همکاران؛ (1386)، ارزیابی اقتصادی اثر یارانه‎ی بنزین بر افزایش میزان تورم در ایران، یک تحلیل تجربی (1384- 1350) ، فصل‎نامه‎ی پژوهش‎های اقتصادی، سال هفتم، شماره‎ی اول.
17-  مجتهد، احمد و همکاران؛ بررسی اثرات کاهش یارانه‎ها در متغیرهای اقتصادی و تخصیص آن به هزینه‎های عمرانی در ایران، مجله‎ی برنامه و بودجه، شماره‎ی 69 و 70.
18-  مه آبادی، مریم؛ (1370)، بررسی آثار حذف تدریجی یارانه‎ی انرژی، پایان‎نامه‎ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده‎ی اقتصاد.
19-  نسیبی پور آذر، فیروز؛ (1369) ، بررسی انواع سوبسیدها و جنبه‎های مختلف اقتصادی آن، تهران، مؤسسه‎ی مطالعات و پژوهش‎های بازرگانی.
20-  نوفرستی، محمد؛ (1387)، ریشه‎ی واحد و همجمعی در اقتصادسنجی، انتشارات رسا، چاپ دوم.
21-  نوفرستی، محمد و عباس عرب مازار؛ (1373)، یک الگوی اقتصادسنجی کلان برای اقتصاد ایران، پژوهش‎ها و سیاست‎های اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، سال دوم شماره‎ی 1.
22-  نوفرستی، محمد و عباس عرب مازار؛ (1375)، شناخت ساختار الگوی اقتصادسنجی کلان ایران، معاونت امور اقتصادی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، 1373.
23-  نوفرستی، محمد؛ (1382)، بررسی تأثیر سیاست‎های پولی و ارزی بر اقتصاد ایران در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان پویا، مجله‎ی تحقیقات اقتصادی، شماره‎ی 70.
24-  نوفرستی، محمد؛ (1379)، تحلیل آثار سیاست‎های پولی و ارزی به روش همجمعی در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان پویا، پایان‎نامه‎ی دوره‎ی دکترا، دانشکده‎ی علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.
 
25- Birol,F.Alegh,And Ferroukir (1995), "The Economics Impact of Subsidy Phase-Out in Oil exporting Developing Countries" Energy Policy.23(3).pp.209-215.
26- Brooks,R.and D.Gibbs (1994), A Model of the NewZealand Economy", Economic Modelling, 11(1),pp. 5-86.
27- Clements, Benedict and Gerd Schwartz. (1999), Government Subsidies", Journal of Economic Surveys, Vol. 13, No. 2, PP. 119-147.
28- Fetini, Habib and Rabert Bacon. (1999), Economic Aspects of Increasing Energy Prices to Border Prices in the Iran, Document of Word Bank.
29- Gupta ,Sanlar,Et .al.(2002), Issues in Domestic Petroleum Prices in Oil producing Countries".IMF working Paper, No. 02/140.
30- IEA (2001), Energy Subsidies in India, Economic Analysis Division, Working Paper.
31- IEA (2000), " Energy Subsidies in OECD Countries", Review 2001.
32- Mazraati, Mohammad and Reza Fathollahzadeh. (2000), Energy Subsidies, Energy demand, Inflation and Growth in Iran An Econometric Approach.
33- Sirvavastave, D.K, C. Bhujanga Roo. (2002), Governments Subsidies in India, National Institute for Public Finance and Policy in New Delhi.
34- Stone, J. R. Nicholas. And D.A. Rowe. (1960), The Durability of Consumers Durable Goods, Econometrica 28, 407-16.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار