بررسی نوع ساختار بازار محصول روغن نباتی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی سیستم‌های اقتصادی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

3 استاد گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

10.48308/jem.2024.235975.1921

چکیده

روغن نباتی محصولی استراتژیک، عمدتاً واردات محور و تأثیر‌پذیر از بحران‌های بین‌المللی است. شناسایی ساختار بازار این محصول می‌تواند دقت بیشتری را به سیاست‌گذاری‌های صنعت آن ببخشد و راهنمای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باشد. در این پژوهش ساختار بازار صنعت با استفاده از شاخص‌های تمرکز ناپارامتریک، برآورد تابع هزینۀ ترانسلوگ و شاخص لرنر مشخص شد. نتایج نشان داد طی سالهای 1394 تا 1401 شاخص هرفیندال-هیرشمن این صنعت به طور میانگین حدود 11/0 است و از بین مجموعاً 59 بنگاه فعال در این صنعت حدود %54 سهم بازار در اختیار چهار بنگاه بزرگتر قرار دارد. شاخص لرنر برای سه بنگاه این صنعت که در بورس فعال اند به طور متوسط از دو روش حاشیۀ قیمت-هزینه و برآورد تابع هزینه کمتر از 2/0 ارزیابی می‌شود که نشانگر قدرت پایین قیمت‌گذاری آنهاست. با توجه به یافته‌ها ساختار بازار این صنعت به صورت رقابت انحصاری ارزیابی می‌شود. به نظر می‌رسد شاید نیازی به امر قیمت‌گذاری دولت حداقل بر محصول نهایی نباشد؛ بلکه عمدۀ چالش‌های موجود در این صنعت از باب تأمین مهم‌ترین نهادۀ تولید، یعنی روغن خام گیاهی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Market Structure of Vegetable Oil Products in Iran

نویسندگان [English]

  • kimia maleki 1
  • Morteza Tahami Pour Zarandi 2
  • aliakbar arabmazar 3
1 Master in Economic System Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Department of Economics, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University
3 Professor, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Vegetable oil is a strategic product based on importing and impacted by international crisis. Understanding its market structure can enhance market policies and better guide both producers and consumers. In this research, the market structure has been determined using non-parametric concentration criteria, translog cost function estimation, and Lerner index. During the period from 2015 to 2022, results show that the Herfindahl-Hirschman Index averaged 0.11, revealing that out of a total of 59 firms in the industry, 54% of market shares belong to the four biggest companies. Lerner index for the three active firms in the Securities Exchange, that has been estimated through two methods of price-cost margin and cost function estimation, was found to be approximately below 0.2. This indicates the firms have limited pricing power. The findings display the market structure as a monopolistic competition structure. It seems that maybe there is no necessity for the government intervention at least in pricing of the ultimate product, while the main challenge remains securing the supply of crude vegetable oil inputs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Market Structure
  • Herfindahl Hirschman Index
  • Lerner Index
  • Price-cost margin
  • Cost function