بررسی شاخص‌های فقر در مناطق شهری استان خراسان رضوی (1391-1385)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد واحد بین‌الملل دانشگاه فردوسی مشهد

2 استادیار دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

یکی از مهمترین مباحث توسعه مسأله فقر و مبارزه با آن می‌باشد، به گونه‌ای که اگر کشوری در مسیر از بین بردن یا کاهش فقر نباشد، در مسیر توسعه نیز نخواهد بود. به همین دلیل از اساسی ترین دغدغه‌های دولت‌ها، آگاهی از میزان فقر و نابرابری در جامعه برای انجام اقدامات لازم جهت بهبود وضعیت فقر و توزیع درآمد می‌باشد. در این راستا تعیین خط فقر و شاخص‌های اندازه‌گیری آن بسیار مهم می‌باشد. در این پژوهش با هدف بررسی وضعیت فقر و توزیع درآمد، خط فقر نسبی و شاخص‌های اندازه‌گیری آن در مناطق شهری استان خراسان رضوی محاسبه و در سالهای 91-1385 مقایسه گردیده است. یافته‌های پژوهش براساس روش 50 و 66 درصد میانه و میانگین هزینه‌های خانوار نشان دهنده افزایش سطح خط فقر نسبی در طول سال‌های مورد مطالعه می‌باشد ولی محاسبه شاخص‌های "سن"، "نسبت سرشمار"، "کاکوانی" و شاخص " فاستر، گریر، توربک" حاکی از بهبود وضعیت فقر نسبی در دوره زمانی مذکور می‌باشد. همچنین مقایسه یارانه‌های نقدی پرداخت شده براساس طرح هدفمندی یارانه‌ها با اعداد محاسبه شده برای یارانه نقدی مورد نیاز برای از بین بردن فقر نسبی مشخص می‌سازد، با بدست آوردن اطلاعات خانوارهای فقیر، از بین بردن فقر نسبی امکان پذیر است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Poverty Indices in Khorasan Razavi urban areas (2006-2012)

نویسندگان [English]

  • Payam Rashidi 1
  • Ali Akbar Naji Meidani 2
1 PhD Candidate in Economics, Ferdowsi University of Mashhad
2 Assistant Professor, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

One of the key issues of development is poverty and combating poverty, so that if a country is not on the path to combat or reduce poverty will not be in the path of development. Consequently the most basic concern of government is to get information of poverty and inequality in society to take action to improve situation of poverty and income distribution. In this regard, determination poverty line and its measurement indicators is very important. In this study aimed to examin the situation of poverty and income distribution, relative poverty line and its measurement indicators in urban areas of Khorasan Razavi in 2006-2012 are calculated and compared.
The finding based on the 50 and 66 percent of the middle and average household expenditure represents an increase of the relative poverty line during the period of study. However concerning indicators of “Sen”, “Head Count Ratio”, “Kakwani” and “Foster, Greer Thorbeeke”, relative poverty in mentioned period has improved. Moreover comparing cash subsidies paid on the targeted subsiding plan with calculated figures for subsidies required to combat relative poverty indicates, obtaining information of poor households, combating relative poverty is possible.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poverty
  • Income Distribution
  • Indicators to measure poverty
  • Justice and Inequality
  1. ابوالفتحی قمی، ابوالفضل (1371)  درآمدی بر شناخت شاخص‌های نابرابری درآمد و فقر، مرکز آمار ایران، تهران.
    اسلامی، سیف ا ... (1379)، بررسی یارانه و خط فقر، فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، شماره 16، 50 – 27.
    پژویان، جمشید (1375)، فقر، خط فقر و کاهش فقر، فصلنامه برنامه ریزی و بودجه، شماره 2، 23– 5
    پیرایی، خسرو و شفیعی، شهریار (1380)، اندازه‌گیری فقر با تأکید بر خانوارهای شهری استان مازندران طی سال‌های 1375 – 1369، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره اول، 49 – 36.
    پیرایی، خسرو و شهسوار، محمدرضا (1388)، بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی استان فارس، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره سوم، 264 – 233.
    تودارو، مایکل (1387) توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران، بازتاب: مؤسسه عالی پژوهش در برنامه ریزی و توسعه، چاپ هشتم.
    جمشیدی، رضا و سلیمی فر، مصطفی (1392)، بررسی و مقایسه توزیع درآمد خانوارهای شهری و روستایی استان خراسان رضوی و کشور طی سال‌های 90 – 1385، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 27، شماره 3، 266 – 253.
    حسن زاده، محمد و میرزا ابراهیمی، رضا (1386)، استراتژی کاهش فقر، تجربه کشورهای شرق آسیا، مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
    حکمتی، فرید (1379)، برآورد خط فقر در مناطق شهری استان تهران و مقایسه تطبیقی آن با کل کشور، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
    10. خالدی، کوهسار و پرمه، زورار (1384)، بررسی وضعیت فقر در مناطق شهری و روستایی ایران (1375 -1382)، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره 49، 83 – 57
    11. خدادادکاشی، فرهاد (1377)، اندازه‌گیری فقر در ایران بر حسب خصوصیات اجتماعی و اقتصادی خانوارها: کاربرد شاخص «سن» در ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، سال دوم، شماره 8، 84 – 61.
    12. خدادادکاشی، فرهاد، حیدری، خلیل و باقری، فریده (1384)، برآورد خط فقر در ایران طی سال‌های 1379 – 1363.  فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال چهارم شماره 17، 164 – 137.
    13. خدادادکاشی، فرهاد و حیدری، خلیل (1388)، اندازه‌گیری شاخص‌های فقر براساس عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای ایرانی، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره سوم، 231 – 206.
    14. خدادادکاشی، فرهاد و شمسی، سوده (1391)، بررسی اثرات سیاست‌های حمایتی بر کاهش فقر در ایران، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 9، شماره3، 171-153.
    15. سعادت، رحمان و قاسمی، مسلم (1391)، بررسی حداقل معاش مناطق شهری و روستایی استان کرمانشاه و مقایسه با کل کشور (86 – 1374)، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال دوازدهم، شماره دوم، 206 – 187.
    16. زورکی، شهریار و شهمیری شورمستی، مجتبی(1391)، برآورد خط فقر در استان مازندران طی برنامه‌های توسعه اقتصادی- اجتماعی ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 64، 245-223.
    17. عرب مازار، عباس و حسینی نژاد، سید مرتضی (1383)، برآورد میزان فقر و شدت آن در گروه‌های مختلف شغلی خانوارهای روستایی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال دوازدهم، شماره 45، 141 – 113.
    18. عظیمی، حسین(1374)، مدارهای توسعه نیافتگی در اقتصاد ایران، تهران، نشر نی، چاپ چهارم.
    19. مرکز آمار ایران، نتایج طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری استان خراسان رضوی، سال‌های 91 – 1385.

    1.  Foster, J.J. Greer, and Thorbecke, E. (1984)., A Class of Decomposable Poverty Measares. Econometrica, 52, 761 – 5

     Kakwani, N. (1980)., On a Class of  Poverty Measures. Econometria, 48,431 – 46.
     Orshansky, M. (1963)., “Children of the Poor, Social Security Bulletin, Vol. 26, No. 7, pp. 3-13.
    Orshansky, M. (1988)., “Commentary: The Poverty Measure. Social Security Bulletin, Vol. 51, No. 10, October, pp. 22-24.
    Pajooyan, J. "Establishing the Poverty Live"., Iranian Economic Review, No.1, (1994).
     Rowntree, B.S. (1901) Poverty: A Study of  Town Life, Macmillan, London. Seventh Annual Report of the United States Commissioner of Labor.
    Sahota, G. S. (1990). Poverty Theory and Policy: A Study of  Panama. Batimor and London: The Johns Hopkins University Press.
     Sallila, Seppo, Hiilamo Heikki, Reijo Sund (2006); “Rethinking Relative Measures of Poverty”, Journal of European Social Policy, vol.16, no.2, p.107.
     Sen,A. (1976)., Poverty: An Ordinal Approach to Measurment. Econometrica, 44, 219 – 31.
     Townsend, P. (1985). "A Sociological Approach to Measurement of  Poverty: A Rejoinder to Professor Amartya Sen". Oxford Economic paper, vol 37.
     http://www.imf.org/external/Pubs/ft/Scr/2013/Cr13226.pdf