نگرشی بر نوآفرینی و بازآرایی نظام حقوق مالکیت معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از آنجا که پدیدة نوآفرینی نقش کلیدی در تجاری‌سازی دانش و  فرایند توسعه ایفا می‌کند، این مقاله با تشریح علمی اهمیت و جایگاه حقوق مالکیت معنوی به عنوان عاملی کلیدی در ظهور نوآفرینی، به بررسی جایگاه و نحوة تبیین آن در اقتصاد رایج می‌پردازد. نتایج بررسی‌های برگرفته از درون‌مایه‌های رشته‌های حقوق و اقتصاد نشان می‌دهد که حقوق مالکیت معنوی تعبیه شده در اقتصاد ارتودکس با اصل دیگر این پارادایم یعنی رقابت در تضاد است که ضرورت بازنگری و بررسی صحت مبانی فکری اقتصاد مرسوم را ایجاب می‌نماید. این مقاله با بهره‌گیری از پارادایم اسلامی مبنی بر لزوم ورود کنشگر جمعی برای هم‌راستا ساختن کنش‌های فردی، به تصحیح نگرش فرد‌گرایانه تبیین شده در اصول فکری رویکرد رایج می‌پردازد و با تصریح ضوابط ملزم‌کنندۀ دولت به مداخله در اقتصاد و با استناد به قرار گرفتن مالکیت فکری در منطقة فراغ، در جهت طراحی نحوة ورود کنشگر جمعی در این حوزه گام بر‌می‌دارد. لذا با تمرکز بر خصوصیات کالا و جایگیری اندیشه‌های نوآورانة حوزة صنعتی در زمرة کالاهای عوارضی، دولت موظف است برای حل تضاد فوق، خود به طور مستقیم با خرید محصولات نوآوران یا به طور غیر‌مستقیم با خلق چارچوب قانونی و نهادی مقتضی، امکان واگذاری امتیاز استفاده از اندیشه‌های نوآوران را به متقاضیان در ازای دریافت عوارض از آنان فراهم آورد تا ضمن اطمینان بخشیدن به نوآوران نسبت به دریافت پاداش برای فعالیت‌هایشان، در جهت تسری ایده‌های نو و برقراری فضای رقابت ضد انحصار گام بردارد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A View to Entrepreneurship and Rearrangement of Intellectual Property Rights System

نویسندگان [English]

  • Mohammad Naser Sherafat 1
  • Fateme Sadat Jafarie 2
1 Department of Economics, Faculty of Economics and Political Science, Shahid Beheshti University
2 Ph.D Student, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Entrepreneurship has a key role in marketization of knowledge and development process. This paper tries to explain the importance and the position of intellectual rights as a key component of entrepreneurship emergence; therefore, we analyze its position and explanation in the mainstream paradigm. The results obtained from sciences of law and economy themes reveal that the essence of orthodox economics and intellectual property rights (IPR) are in conflict with its competition principle. This paradox necessitates a deep review of foundations of IPR in mainstream economics. This paper cooperates with Islamic paradigm's achievements in dictating the entrance of collective action to bring individual actions in line. As a result, individualistic approach which has been embedded in mainstream economics would be refined. This can be practiced by clarifying regulations which enforce government interference in economy. Concentrating on goods features results in placing of innovational ideas of industrial sphere in toll goods. So public activists can cope with the paradox by direct-purchased innovative products or providing institutional structures; Therefore, their utilization by charging toll leads to grant exploiting innovations to their applicants. Eventually, while innovators are assured to get rewarded of innovating, the economy gets benefits of the spreading innovational ideas which lead to an anti-trust competition sphere.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entrepreneurship
  • intellectual property rights
  • Mainstream Paradigm
  • Islamic Framework
احمدپور داریانی، محمود (1378)، کارآفرینی: تعاریف، نظریات، الگوها، تهران، انتشارات شرکت پردیس 57.
استیگلیتز، جوزف (1391)، سقوط آزاد: بازارهای آزاد و افول اقتصاد جهانی، ترجمة محمد‌ناصر شرافت و رسام مشرفی، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
آربلاستر، آنتونی (1367)، ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمة عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
باتلر، ایمون (1387)، اندیشه‌های سیاسی و اقتصادی هایک، ترجمة فریدون تفضلی، تهران، نشر نی.
برونرهلم، پونتوس (١٣٨٩)، نوآفرینی، دانش و رشد اقتصادی، ترجمة افشین حیدرپور، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، پژوهشکدة تحقیقات راهبردی، گروه پژوهش اقتصاد.
تارو، لستر؛ (1376)، آیندة سرمایه‌داری، ترجمة عزیز کیاوند، تهران، نشر دیدار
تفضلی، فریدون (1375)، تاریخ عقاید اقتصادی، از افلاطون تا دورة معاصر، تهران، نشر نی.
جوادی‌آملی، عبدالله (1390)، تفسیر انسان به انسان، نظریة جدید پیرامون معرفت‌شناسی، قم، مرکز نشر اسراء.
جهانیان، ناصر (1389)، "معیارهای دخالت دولت اسلامی در اقتصاد"، فصلنامة اقتصاد اسلامی، سال پانزدهم، شمارة چهارم.
چاونس، برنارد (1390)، اقتصاد نهادی، ترجمة محمود متوسلی، علی نیکو نسبتی، زهرا فرضی زاده، تهران، مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران.
حرانى، حسن بن شعبه (1404 ق)، تحف العقول، قم، انتشارات جامعة مدرسین.
حکمت نیا، محمود (1387)، مبانی مالکیت فکری، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
داو، شیلا. سی (1387)، کنکاشی در روش شناسی اقتصاد، ترجمة محمود متوسلی و علی رستمیان، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
رابرتسون، یان (1374)، درآمدی بر جامعه، ترجمة حسین بهروان، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
ژید، شارل و شارل لیست (1381)، تاریخ عقاید اقتصادی، ترجمة کریم سنجابی، جلد اول، چاپ سوم، تهران انتشارات دانشگاه تهران.
سیاح، سید امیر (1377)، درآمدی بر شناخت ماهیت و عوامل مؤثر بر عرضۀ آنترپرینور و نقش آن در رشد اقتصادی، پایان نامة کارشناسی ارشد دانشکدة اقتصاد دانشگاه تهران.
سید علی روته، صدیقه سادات (1387)، حقوق مالکیت فکری و آثار اقتصادی آن بر پیوستن ایران به سازمان جهانی تجارت، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشکدة اقتصاد دانشگاه تهران.
شاکری، عباس (1389)، اقتصاد کلان، نظریه‌ها و سیاست‌ها، تهران، رافع.
شیوا، واندانا (1382)، چپاول دانش و طبیعت، ترجمة حسین داوری، تهران، کتاب صبح.
صافی گلپایگانی، لطف الله (1371)، "استفتائات و نظرات پیرامون مسائل فقهی و حقوقی"، فصلنامة رهنمون، مدرسه عالی شهید مطهری، شمارة 2 و3.
صدر، محمد باقر (1350)،  اقتصاد ما، ترجمة  محمد کاظم موسوی، مؤسسة انتشارات اسلامی، چاپ آفتاب جلد اول و دوم.
فریدمن، میلتون، رز (1367)، آزادی انتخاب، ترجمة حسین حکیم زاده جهرمی، تهران، نشر پارسی.
فی، برایان (1383)، پارادایم شناسی علوم انسانی، ترجمة دکتر مردی‌ها، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کاپلستون، فردریک (1387)، تاریخ فلسفه: فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم، ترجمۀ امیر جلال الدین اعلم، جلد پنجم، چاپ پنجم، تهران، سروش.
کوهن، تامس. س (1389)، ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمۀ سعید زیبا کلام، تهران، سمت.
لاژوزی، ژوزف (١٣٥٥)، نظام‌های اقتصادی، ترجمة شجاع‌الدین ضیائیان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
لاک، جان؛ (1379)، ″رسالة دوم در بارة حکومت″، ترجمة محمود صناعی، در کتاب آزادی فرد و قدرت دولت، چاپ چهارم، تهران، هرمس.
متوسلی، محمود؛ (1373)، خصوصی‌سازی یا ترکیب مطلوب دولت- بازار در توسعه اقتصادی، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.             
 (1387)، توسعة اقتصادی، مفاهیم، مبانی نظری، رویکرد نهادگرایی و روش شناسی، تهران، سمت.
متوسلی، محمود و محمود مشهدی‌احمد (1390)، "کنکاشی در باب اهمیت رویکردهای بدیل اقتصادی: تأملی در ضرورت‌های فلسفی و کاربردی"، مجلة تحقیقات اسلامی، شمارة 95، ص 219- 193.
مقیمی، سید محمد (١٣٨٣)، نوآفرینی در نهادهای جامعة مدنی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران و مرکز نوآفرینی.
مکارم شیرازی، ناصر (1371)، "استفتائات و نظرات پیرامون مسائل فقهی و حقوقی"، فصلنامة رهنمون، مدرسۀ عالی شهید مطهری، شمارۀ 2 و 3.
موسوی الخمینی، سید روح الله (1408 ق)، تحریر الوسیله، دارالمکتبه العلمیه، ج 2.
نمازی، حسین (1389)،  نظام‌های اقتصادی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
نورث، داگلاس ‌سی (١٣٨٥)"اقتصاد نهادی نوین و توسعه"، ترجمة فرشاد مؤمنی، فصلنامة مؤسسة مطالعات دین و اقتصاد، شمارة ١.
(1377)، نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی، ترجمة محمدرضا معینی، تهران، سازمان برنامه و بودجه.
هداوند، مهدی (1383)، "حقوق مالکیت فکری و حقوق رقابت"، فصلنامۀ اقتصاد سیاسی، سال دوم، شمارۀ 5. 
Arrow, Kenneth (1974), The limits of Organization, New York: Norton
Baumol, W (1990), ″Entrepreneurship: productive, Unproductive and Destructive″. Journal of Political  Economy 98, 893-921
Baumol, W (2004), ″Entrepreneurial Enterprises, Large Established Firms and Other Components of the Free-market Growth Machine″,. Small Business Economics 23, 9-21
Berkovhtz, J. and M. Feldman (2004), ″Acdeic Entrepreneurs: Social Learning and Participation in University Technology Transfer″, Mimeo. Toronto: university of Toronto
Coase, Roland (1937),″The Nature of Firm", Economica, New series, Vol. 4, No. 16, pp. 386-405.
Coase, Roland (1998), "The New Institutional Economics", The American Economic Review, vol.88, No. 2, pp. 72-74
Commons, J. R (1934), Instituonal Economics, The Macmilan Company of Canada
Commons, J. R (Mar.1936), "Instituonal Economics", Supplement, Paper and Proceeding of the Forty- eighth Annual Meeting of the American Economic Association, American Economic Review, vol. 26, No. 1.pp. 237-249
Demstez, Harold (1967)," Towards a Theory of property Right" ,The Amerioam Economic Review 57,(347-359), Issue 2.
Demsetes, Harold  (1969), "Information and Efficiency", Another Viewpoint, Journal of law and Economics, 12
Goult, Denis (1986), ″Three Rationalities in Devopment Decision- Making″, World Development, Voll 4, No 2, pp 301-317.
Hodgson, Geoffrey M (1998), ″The Approach of Institutional Economics″, Journal of Economic Literature, Vol.XXXVI,p. 166-192.
Jefery R. Fear (2005), Organizing Control: August Thyses and The Construction of German Corporate Management, Harvard College.
Kirzner, Israel M (1997), "Entrepreneurial Discovery and the Competetive Market Process: An Austrian Approach", Journal of Economic Literature, Vol. 35, Issue 1, pp. 60-85.
Lowe, Adolph (1980), "what is evolutionary economics?" journal of economic issue, vol. XIV, No. 2, june
Maula (2007), ″Tan in Incentives in Catylizing Informal Venture Capital Investment″ Discussion Paper No. 1068,Helsinki: The research institute of the Finish Economic (ETLA), 74 Refrences.
Mcknight,L.W (2001), ″Nothin Venture, Nothing Gained? Renturecapital, Innovation and Entrepreneurship in Emerging markets″. International Conference on Technology Policy and Innovation.
Mises, Ludwig von (1949), "human action". New Haven: Yale U. Press.
Myrdall, Gunnar (1970), "The Challenge of Woridpovertg", New yark:pantheon.
Nordhaus, William D (1960), Invention, Growth, and welfare; A Theoretical treatment of technological change, Cambrige, M. I. T. press
North, Douglass, C (1960),  ″Transaction Costs, Institutional Economic History″.  Journal of law & Economics, pp 1-41
North. D (1995), " New Instutianal Ecomomics",  in hunter J & clewis (Eds), international Ltd pods tow corm wall
North, D (1997), ″Understanding Economic Change″. In Transforming Post Communist Political Economics, Edited by National Research Council, National Academy Press, Washington, D.C., 20418, pp.13-18.
North, D (2000). The New Institutional Economics and Third World  Development,  Edited by J. Harriss, J.Hunter,International Ltd, pp17-26.   
North, D (2003), "Understanding the Process of Economic Change", Marcatus Center, George Mason University.
North, D. Mantazavinos, Sye, Dariq (2004), ″Learning, Institution and Economic Performance, prespective on Politics″, Vol.2, No.1, pp.75-84
Ostrom, Elinor (2007), ″Challenges and Growth: The Pevelopment of the Interdisciplinary Field of Institutional Analysis″, Journal of Iinstitutional of Economics, pp. 239-264.
Ostrom, Elinor (2010), " Beyond Markets and States: Polysentric Governance of Compelex Economic Systems", Journal of American Economic Review 100, pp. 641-672.
Palmer, M (1987), ''The application of psychological Testing to Entrepreneurial of Potential", In C. Bavmback, & J.Mancuso (eds), Entrepreneurship and venture Managment N.J.: Prentice-Hall.
Romer, P (1986), "Increasing Return and Long Run Growth", Journal of Political Economy 94, pp.1002-1037
  (1990), "Endogenous Technological Change ", Journal of Political Economy 98-s71-102
scherer, F (1980), Industrial Market Performance and Economic Performance. Chicago: Rand McNallg.
Schmitz, J (1989). "Imitation, entrepreneurship, and long- run growth", Journal of political economy 97, 721- 739
Schumpeter, Joseph A (1981), History of Economic Analysis, Routledge.
Schumpeter, Joseph (1911), The Theory of Economic Development, Cambridge, MA: Harvard University Press.
Schumpeter, Joseph  (1947), "The Creative Response in Economy History", The Journal of Economic History, Vol. VII, NO 2, pp. 149-159.
Schumpeter, Joseph (2005), "Development",  Journal of Economic Literature, Vol. XLIII, pp. 108-120
Sterling, J.A.L (2003), World Copgright Law, Secend Editan London, Sweef & Manwell
Toboso, Fernando (1995), ″Explaining the Process of Change Taking Place in Legal Rules and Social Norms: The Cases of Institutional Economics and New Institutional Economic″ , European Journal of Law and Economics, vol 2, no 1.pp 63-84.
Veblen,Thorstein (1909);″The Limitations of Marginal Utility″, Journal of Political Economy,Vol.17,No.9. .pp 620, 630
Williames, Heidi L (2013), "Intelectial Property Rights and Innovation: Evidence from Human Genome", Journal of Political Economy, vol. 121, No. 1, pp 1-27
Williamson, O.E (1995), "The Institutions and Governance of  Economic Development and Reform", Proceedings of the World Bank Annual Conference on Development Economics 1994, World Bank, Washington, D.C., pp.171-197
Williamson, O.E (2000), "The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead", Journal of Economic Literature, Vo1. XXXVII, No.3, pp. 595-613
Williamson, O.E (2005), ″The economics of Governance″, The American Economic Review, Vol.95,  No.2, pp. 1-18