تجزیة تغییرات فقر به دو عامل رشد و باز توزیع طی برنامه‌های دوم و سوم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکدة مدیریت دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

3 کارشناس ارشد اقتصاد

چکیده

تحقیق حاضر، با هدف بررسی تغییرات فقر به دو عامل رشد و بازتوزیع در برنامة دوم و سوم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران انجام شده است. نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می‌دهد که برنامة سوم توسعه نسبت به برنامة دوم توسعه در کاهش نرخ فقر در هر دو منطقة روستایی و شهری موفق‌تر عمل کرده است. بدین معنی که در طول برنامة دوم، نرخ فقر در نقاط روستایی و شهری به ترتیب به میزان 307/0 و 77/2 درصد کاهش و در برنامة سوم این نرخ برای نقاط روستایی و شهری به ترتیب 97/7 و 32/8 درصد کاهش یافته است. سنجه شکاف فقر طی هر دو برنامه سیری نزولی داشته که این کاهش در برنامة سوم نیز بیشتر بوده است. همچنین سنجه حساسیت - توزیع فقر نیز نشان می‌دهد که وضعیت رفاهی فقیرترین فقرا در مناطق روستایی و شهری بهتر شده  و در واقع فاصلة فقیرترین و غنی‌ترین گروه‌ها کمتر شده است.
طی برنامة دوم، کاهش سه سنجه نرخ فقر، شکاف فقر و حساسیت- توزیع فقر در مناطق روستایی بیشتر ناشی از عوامل بازتوزیع بوده و رشد اقتصادی تأثیر کمتری بر افزایش این سه شاخص فقر نداشته است.در همین برنامه، تأثیر رشد اقتصادی در کاهش نرخ فقر در مناطق شهری بیشتر از تأثیر بازتوزیع بوده اما در کاهش سنجش شکاف فقر، سهم عامل رشد اقتصادی و عامل بازتوزیع تقریباً برابر و در کاهش سنجه حساسیت- توزیع  فقر، جزء بازتوزیع تأثیر بیشتری از جزء رشد اقتصادی داشته است.
برای برنامة سوم، کاهش دو سنجه نرخ فقر و شکاف فقر در مناطق روستایی، بیشتر ناشی از عامل رشد اقتصادی بوده، هر چند که عامل بازتوزیع نیز در کاهش آنها مؤثر بوده است. در کاهش سنجه حساسیت – توزیع فقر، سهم عامل بازتوزیع و عامل رشد تقریباً برابر بوده است. در همین برنامه، تأثیر رشد اقتصادی در کاهش سه سنجه نرخ فقر، شکاف فقر و حساسیت– توزیع فقر در مناطق شهری بیشتر از تأثیر عامل بازتوزیع بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Decomposition of Poverty Changes in both Growth and Redistribution Factors in Second and Third Development Plans in Iran

نویسندگان [English]

  • Vahid Mahmoudi 1
  • Zarir Negintaji 2
  • Farzad Ahmadi 3
1 Tehran University, Associate Professor
2 Shahid Beheshti University, Faculty member
3 M.A. in Economics
چکیده [English]

This paper deals with a decomposition of poverty changes in terms of growth and redistribution factors during the second and third development plans in Iran. It has done by using recent data on consumption in rural and urban areas in Iran conducted by Statistical Centre of Iran (SCI) in 1995, 1999, 2000 and 2004.
Results in this paper show that the Third Development Plan compared to the second development plan was more successful performance to reduce poverty in both rural and urban regions. During the second plan, poverty rate reduced about 0.307 and 2.77 percent in rural and urban areas respectively. Whereas, poverty rate reduced about are 7.97 and 8.32 percent in rural and urban areas respectively during the third plan. The poverty gap index experienced a reduction during both plans. Poverty sensitivity index also shows that the poorest were benefited the most.
We found that both ‘pure growth’ and ‘redistribution’ components directly contributed to the change in poverty. Notice that Redistribution component contributed most to the poverty changes during the second plan. However, the impact of growth factor was much higher than the redistribution factor during the third development plan. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poverty
  • poverty indicators
  • redistribution income
  • economics growth
  • second and third plans

مراجع

انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی، گروه تحقیقات تغذیه، گزارش سبد غذایی مناسب برای خانوار ایرانی، 1383.
ادارة آمار اقتصادی بانک مرکزی، بانک داده‌های سری زمانی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
تودارو، مایکل (1370)، توسعة‏ اقتصادى در جهان سوم، ترجمة‏ غلامعلى فرهادى، چ5، سازمان برنامه و بودجه.
حسینی، سیده مریم و سید عباس نجفی (1388)، «توزیع درآمد در مناطق روستایی و شهری ایران (1386-1363)»، مجلةتحقیقاتاقتصادکشاورزی، ج 1، شمارة 3.
خداداد کاشی، فرهاد و فریده باقری (1384)، «نحوة توزیع فقر بین خانوارهای ایرانی طی سال‌های 79-1371»، فصلنامة پژوهش‌های اقتصادی ایران، شمارة 22.
خدادادکاشی، فرهاد و خلیل حیدری (1388)، «اندازه‌گیری شاخص‌های فقر بر اساس عملکرد تغذیه‌ای خانوارهای ایرانی»، پژوهشنامة اقتصادی، شمارة سوم.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور (1383)، قانون برنامة دوم و سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
محمودی، وحید (1382)، «اندازه گیری فقر در ایران»، فصلنامة پژوهشنامه بازرگانی، شمارة 24، پاییز 1381. 
محمودی، وحید (1382)، «ارائة یک متدولوژی جدید برای تجزیه تغییرات فقر به دو اثر رشد و توزیع مجدد»، مجلة تحقیقات اقتصادی، ویژه‌نامه، پاییز و زمستان 1382.
محمودی وحید و سیدقاسم  صمیمی‌فر (1384)، «فقر قابلیتی»، فصلنامۀرفاه‌ اجتماعی، شمارة 17.
محمودی، وحید (1386)، اندازه‌گیری فقر و توزیع درآمد در ایران، سازمان سمت.
مرکز آمار ایران (1385)، آمار بودجة خانوار، شاخص‌های نابرابری طی سال‌های 68-1385.
ـــــــــــــــ  (1387)، دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری، توزیع درآمد در خانوارهای شهری و روستایی کشور 86-1376.
ـــــــــــــــ ، سالنامة آماری کشور، سال‌های 83-1373.
مهریار، امیر هوشنگ (1373)، فقر تعریف و اندازه‌گیری آن، مجلة برنامه و توسعه.
وزارت بازرگانی (1375)، تحلیل و بررسی اقتصادی فقر، انتشارات مؤسسة مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1375.
Atkinson, A. B. (1989), Poverty and Social Science, New York: Harvester Wheatsheaf.
Datt, G. and M.ravallion (1992), "Growth and Redistribution Components of Changes in Poverty Measures", Journal of Development Economics, VOL. 38, PP.275- 295.
Foster, James, Joel Greer, and Erik Thorbecke (1984), "A Class of Decomposable Poverty Measures", Econometrical, VOL. 52, PP. 761-765, 1984.
Kakwani, N (1993), "Poverty and Economic Growth with an Application to Cote Divoire", Review of Income and Wealth. 2, PP. 21 – 139.
Maasoumi, E. and Vahid Mahmoudi, "Growth-equity Decomposition of Change in Poverty: The Case of Iran (2000-2009)", The Quarterly Review of Economics and finance, Vol.51, Issu 2, forthcoming.
Mahmoudi, Vahid, (2001), Growth-Equity Decomposition of a Change in Poverty: An Application to Iran, World Institute for Development Economics Research (WIDER), Helsinkin, Finland.
____________, (2011), Poverty Change During the Three Recent Development Plans in Iran (1995-2009), African and Asian Studies, Vol.10, No.2, Forthcoming.
Orshansky, M. (1969), "How Poverty is Measured", Monthly Labor Review, 1969, pp. 37-41.
Shorrocks, A. F. (1983), "Ranking Income Distribution", Eeconomica, VOL. 50, PP. 3-17.
Rowntree, B. S (1901), Poverty: A Study in Town Life, Macmillian and CO.
Sen, A. K. (1981), "Public Action and the Quality of Life in Developing Countries", Oxford Bulletin of Economics and Statistics.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار